Voorwoord ACOM Journaal april 2024

Allereerst moet ik wederom constateren dat het er in de wereld niet veiliger op wordt. Op vele plaatsen in de wereld lopen de spanningen alleen maar verder op.

Waar nodig en mogelijk proberen Nederland in het algemeen, en de Nederlandse Defensieorganisatie in het bijzonder, een bijdrage te leveren. Vaak door middel van inzet, zoals in de Rode Zee, het droppen van humanitaire hulppakketten in Gaza of de trainingen van Oekraïense militairen. En zo kunnen we nog een aardig lijstje maken. Nog vaker echter gebeurt dit door financiële hulp of door het direct leveren van schaarse militaire goederen, zoals bijvoorbeeld aan Oekraïne.

Zo stond net weer in de Telegraaf dat premier Rutte benadrukte dat de eerder toegezegde steun in de vorm van Patriot-raketten aan Litouwen zal worden gestand gedaan. De Baltische staten bevinden zich immers nog een stuk dichter bij de Russische agressor dan wij. Zo gaat Nederland in de komende zomer samen met Litouwen oefenen met de Patriot, en dat is uiteraard om te laten zien wat die machtige Patriots kunnen, maar bovenal een morele steun voor de Litouwers.

Ook de inmiddels uit de vaart gehaalde mijnenjager Zr.Ms. Vlaardingen, immers pas 35 jaar jong, is aan Oekraïne toegezegd, inclusief de daarbij behorende training. Ik ben oprecht benieuwd wie dan die training gaan geven en wanneer, want de Marine heeft naar mijn bescheiden mening toch echt een tekort aan personeel (en schepen).

Van een heel andere orde is het gegeven dat deze week weer bij ca. 200.000 Nederlandse jongeren (m/v), de alom bekende dienstplichtbrief op de mat is gevallen of gaat vallen. Velen denken dat de dienstplicht in Nederland is afgeschaft, maar dat is zeker niet het geval. Wel is de opkomstplicht sedert 1 mei 1997 opgeschort, – maar dat is iets heel anders. In Nederland kan men, zo staat er ook in de brief te lezen, opgeroepen worden in militaire dienst als de regering daar, in uitzonderlijke situaties, toe besluit.

Ook wordt ditmaal in de dienstplichtbrieven voor het eerst verwezen naar het “Dienjaar Defensie”. Dat is in september 2023 van start gegaan en inmiddels zijn er ruim 200 dienjaarmilitairen aangesteld. De verwachting (of wens) van Defensie is, dat dit aantal in 2025 groeit naar 1.000. Ik moet het allemaal nog maar gaan meemaken.

In een interview met de toenmalige C-LAS, luitenantgeneraal Martin Wijnen, in de Telegraaf van eind vorig jaar, gaf hij al aan dat het aantal “dienjaarmilitairen” zou moeten groeien naar 2 á 3.000 per jaar. Geen idee waar we die zouden moeten laten verblijven, opleiden of trainen en wie dat dan zouden moeten doen.

In dat verband ben ik dan ook verheugd dat er inmiddels Kamervragen zijn gesteld over hoe men dat wil gaan doen en wanneer grotere aantallen realistisch zijn. Misschien kunnen we dan ook eens het gesprek beginnen over hoe we dat moeten gaan regelen en welke aanstellingsvorm en rechtspositie daarvoor passend zouden (kunnen) zijn.

Nu wordt er altijd wel heel makkelijk gewezen, zo ook door generaal Wijnen in het bovengenoemde Telegraaf-interview, op het Scandinavisch dienjaarmodel. Maar voor zover mij bekend heeft men in Finland nooit besloten de dienstplicht of opkomstplicht af te schaffen. Ook de Duitse minister van Defensie, Boris Pistorius, heeft laten vallen dat de dienstplicht wellicht weer moet worden geactiveerd.
Waar dit ons allemaal gaat brengen zal de tijd leren en is wellicht ook afhankelijk van de voortgang van de formatie.