Voorwoord ACOM Journaal mei 2021
Op het moment dat ik dit schrijf zit ik in mijn nieuwe kantoor in Zeist. Even wennen, maar dat is altijd na een verhuizing, - dus dat lukt wel. Wat minder went is dat het begin mei is en we onze echte helden niet kunnen herdenken zoals we dat graag willen. Dat we Bevrijdingsdag niet kunnen vieren zoals we dat gewend zijn.
Coronamaatregelen zijn echt nodig en belangrijk en altijd vervelend maar op deze dagen zijn ze nog meer confronterend. Uiteraard hebben we namens u kransen laten leggen bij de diverse herdenkingen. Ook was het ons gegund om in persoon een bloemstuk te leggen in Den Helder. Belangrijker is echter dat we vooral in gedachten stil hebben gestaan bij de gevallenen en dat we nooit mogen vergeten welke offers ze hebben gebracht in het belang van ons aller vrijheid. Een vrijheid de we moeten blijven waarderen en koesteren. Lest we forget!
Soms denk ik wel eens dat we uit die lessen uit het verleden niet voldoende lering hebben getrokken. Hoe het ons zou zijn vergaan in de Tweede Wereldoorlog als we wél meer hadden geïnvesteerd zullen we nooit weten. We zouden in ieder geval toch geleerd moeten hebben dat vrijheid altijd een prijs heeft en nooit gratis kan zijn. Een rijk land als Nederland dat de NAVO-verplichtingen niet nakomt en momenteel ca 1,4% van het Bruto Binnenlands Product (BBP) besteedt aan Defensie komt toch niet echt geloofwaardig over.
En let wel, het gaat niet alleen om de harde euro’s, of om deze percentages, maar ook om het daadwerkelijk leveren van ‘gevechtskracht’ of het zich kunnen laten zien. Laten zien zoals in het vlootverband onder leiding van het Verenigd Koninkrijk waaraan Zr.Ms. Evertsen gaat deelnemen. Dat is goed voor de exposure en goed voor de motivatie van de mensen, - hoewel een maand of zeven van huis ook wel erg lang is, zeker voor het thuisfront!
Daar staat dan wel weer tegenover dat er nu al drie schepen van de Koninklijke Marine tegen de kant moeten om schaars personeel te kunnen ‘vrijspelen’ waardoor de resterende vloot in de vaart wordt gehouden. Ook dát ziet men uiteraard wereldwijd, en ook dát is exposure! Bovendien heeft dit voor de balans tussen werk en privé van de betrokken ‘schaarstegroep’ de nodige impact. Met minder mensen dezelfde operatiën uitvoeren zorgt er immers voor dat de balans verschuift: meer werk, minder privé. Dit speelt natuurlijk op meer plaatsen binnen de krijgsmacht, alleen valt dit meer op. De oplossing ligt naar mijn mening in het wegwerken van het enorme personeelstekort onder militairen.
De miljarden vliegen ons om de oren als het gaat om Defensie. Eerst de structurele tekorten voor 2020 en daarna. Variërend van 650 tot 750 miljoen euro om te kunnen doen wat we zouden moeten doen, - en dat is niet al te veel. Vervolgens de Defensievisie 2035: de begroting van Defensie zou moeten groeien met ca. 17 miljard. En dit ook nog onderbouwd met een visie; de politiek zou zo maar aan zet kunnen zijn.
Daarna werd het stil, vervolgens repten de bewindspersonen en militaire top van Defensie ineens over slechts 4 miljard, - niet meer dan een eerste kleine stap in de goede richting. Daarmee komen we niet eens op het Europese gemiddelde. Daar is 4,6 miljard voor nodig en bovendien moet dan het gemiddelde van de andere landen niet verder stijgen.
Voor de groei naar de overeengekomen 2% BBP zou er overigens ca. 7,6 miljard aan de begroting moeten worden toegevoegd, en dat uiterlijk in 2024. Overigens valt het daarbij steeds meer op dat men zelden spreekt over het personeel. Ja natuurlijk, er zijn tekorten, maar er wordt weinig gezegd over hoe men dat denkt op te lossen. Defensie wil vooral meer vliegtuigen, schepen, tanks etc. Maar als er geen personeel is kunnen we niet meer doen dan een en ander tegen de kant leggen of parkeren. Een bizarre werkelijkheid! Mijn voorstel nogmaals aan de bewindspersonen: snel meer geld voor Defensie realiseren en dan met de sociale partners gaan overleggen om tot een arbeidsvoorwaardenakkoord te komen. Vrijheid (en dus ook Defensie) is niet gratis. Geen geld, geen Zwitsers! Ook die lering kunnen we trekken uit het verleden.
Voorwoord ACOM Journaal april 2021
In mijn vorige voorwoord verwees ik al naar de verkiezingstijd. Altijd een bijzondere periode met een bijzondere dynamiek, die dit jaar toch anders ervaren werd dan in eerdere jaren.
Ook de periode er vlak na is anders dan anders, is de ‘nette’ samenvatting van hetgeen ik in deze zie gebeuren. ‘Normaliter’ zouden we via één of meer verkenners en informateurs naar één of meer formateurs gaan om een coalitie te smeden. Op dit moment lijkt het wel of we van de ene rel in de andere rel rollen. Er wordt nu, lijkt het, nog meer op de man/vrouw gespeeld dan tijdens de verkiezingscampagne. Men zou haast denken dat het land op dit moment geen corona-crisis moet aanpakken, - in welk opzicht dan ook.
En laat ik vooropstellen dat ik van mening ben dat men tijdens gesprekken niet over personen dient te praten. Maar het wordt wel wat dubbel als niet mag worden gesproken over een gekozen Kamerlid als deze ‘Pieter’ heet, maar wel als deze ‘Mark’ heet. Dit alles leidt volgens mij alleen maar af van waar het om zou moeten gaan. Er dient zo snel als redelijkerwijs mogelijk, een stabiele regering te komen. In het belang van Nederland, - voor nu en voor de toekomst.
En als er dan een nieuwe regering komt is het natuurlijk van groot belang welke partijen daarin participeren en wat ze voor de komende jaren in petto hebben. Voor de aanpak van alle problemen waarmee we geconfronteerd worden. Daarbij ben ik uiteraard ook (en wellicht wel met name) benieuwd naar wat men voor plannen heeft aangaande Defensie. Niet alleen voor de komende jaren, maar uiteraard ook voor de (iets) langere termijn. In die zin dient er echt een keer sprake te zij zijn van een ‘visie met doorzettingsvermogen’.
De verkiezingsprogramma’s van de politieke partijen lopen nogal uiteen aangaande Defensie en ook de berichtgeving in de media stemt mij vooralsnog niet vrolijk. Zo vind ik het oprecht triest dat het nodig was dat de commandanten van de OPCO’s een noodkreet moesten uiten in het dagblad Trouw. Begrijpelijk en uit het hart gegrepen, en het maakt volstrekt duidelijk hoe kwetsbaar Defensie op dit moment is.
In het tweede artikel in de krant gaven de heren duidelijk aan dat er 4 miljard euro bij zou moeten voor Defensie. Daags na de stukken in Trouw gaf ook de CDS aan achter de OPCO-commandanten te staan. Terecht uiteraard, maar ook niet verrassend, dit soort ‘ontboezemingen’ doet men vanuit die kringen doorgaans niet in de media zonder afstemming vooraf. Op zich ook niet vreemd dat in de artikelen ‘gesproken’ wordt over 4 miljard extra in de komende kabinetsperiode. Dat had de minister immers begin dit jaar ook al aangegeven.
En zo duizelt het mij onderhand van de bedragen, periodes en jaartallen. 2% BBP in 2024 (ca 7,6 miljard erbij), groeien naar het Europees NAVO-gemiddelde in deze kabinetsperiode (ca 5,6 miljard erbij), groeien met 4 miljard in deze kabinetsperiode, en 13 tot 17 miljard euro extra in 2035. En dan heb ik het nog niet eens gehad over de 650 miljoen euro die Defensie dit jaar tekortkomt om ‘gewoon door te gaan’ en de 750 miljoen die daar in de jaren 2022 en volgende structureel voor nodig zijn.
Enigszins bijgekomen van de duizeling vraag ik mij dus oprecht af waar dit ons gaat brengen. Wanneer zal er een nieuwe regering zijn, en wat heeft die in petto voor Nederland in het algemeen en voor Defensie in het bijzonder?
Als ik een en ander zo beschouw ben ik niet optimistisch en kan het nog wel een poosje duren voor er een coalitie is gesmeed. En als ik al die bedragen en jaartallen aangaande Defensie beschouw is de kans dat er een stap in de goede richting gezet gaat worden groot, de omvang van die stap zou wel eens tegen kunnen vallen. Maar laat ik vooral optimistisch blijven en hopen op een snelle coalitievorming en de juiste visie (en het daarbij behorende budget) voor Defensie.
Voor mij staat immers wel als een paal boven water: Er moet iets veranderen voor Defensie. Want als we blijven doen wat we deden, dan houden we wat we hadden, en dat is niet genoeg. Er is echt dringend behoefte aan perspectief op vele fronten.
En het liefst gisteren!