Dit voorwoord begin ik anders dan anders. Recentelijk zijn er immers zaken besproken die uw rechtspositie op vele manieren zouden kunnen beïnvloeden. Laat ik er daarvan toch eens eentje uit lichten. Zo is er gesproken over de status van reservisten en de aanstellingsvorm van dienjaar-militairen (of is het nu dienmodel-militairen?).

Laat ik beginnen met te stellen dat ik een groot voorstander ben van reservisten en van dienjaar/dienmodel-militairen. Daar kan en mag geen misverstand over bestaan. Deze militairen zijn echter per definitie niet helemaal gelijk aan beroepsmilitairen en het grootste verschil zit naar mijn mening in twee essentiële punten.

Allereerst hebben beroepsmilitairen (bij goed functioneren e.d.) een vaste aanstelling tot aan het functioneel leeftijdsontslag. Reservisten en dienjaarmilitairen uiteraard niet. Sterker nog, die vertrekken in principe wel uiterlijk op de leeftijd van het leeftijdsontslag, maar komen niet in aanmerking voor de uitkering gewezen militairen (UGM). Het tweede essentiële verschil betreft de verplichting om daadwerkelijk dienst te kunnen of moeten verrichten. Elke beroepsmilitair weet dat hij/zij “met een druk op de knop” waar dan ook ter wereld kan worden ingezet en dat daarbij in het meest extreme geval het hoogste offer gebracht zou kunnen worden. Laten we vooral hopen dat het niet zover zal komen, - maar dat is een andere discussie.

Voor reservisten, en dienjaarmilitairen met een reservistenaanstelling, geldt dit in principe niet. Normaliter zouden die alleen verplicht kunnen worden opgeroepen in, zoals Defensie altijd rept doch nergens in de regelgeving te vinden is, een situatie van “rode scenario”. Simpelweg gezegd: indien we in staat van oorlog zijn of direct betrokken zijn bij een gewapend conflict (mijn woorden).

Defensie heeft echter ook een “oranje-scenario” bedacht. Uiteraard moet defensie in het algemeen en de krijgsmacht in het bijzonder, eerder dan het daadwerkelijke “rode scenario”, beginnen met het opvoeren van de operationele gereedheid en inzetbaarheid. Daar kan geen misverstand over bestaan. Defensie is echter van mening (met steun van andere bonden) dat ook in dat, niet in de regelgeving bestaande “oranje scenario”, reservisten (en daaronder vallen dus ook de dienjaar-militairen), verplicht kunnen worden ingezet. Defensie gaat daarbij uit van het volgende: “De Minister is in geval van buitengewone omstandigheden wettelijk bevoegd reservisten op te roepen in werkelijke dienst, zolang de Minister dit vanwege die buitengewone omstandigheden nodig oordeelt".

Naar onze mening kan alleen de “politieke” minister dat besluiten en dan kunnen deze besluiten uitsluitend worden uitgevoerd in overeenstemming met het gevoelen van de Raad van Ministers. En let wel: dan wordt nog niet eens gesproken over het verplicht in dienst laten komen van de reservisten en/of dienjaarmilitairen. Dit gaat alleen nog maar over het afkondigen van het “oranje scenario”.

Dit kan, uit de aard der zaak, wel eens heel veel impact hebben op het individu maar ook op zijn/haar omgeving. Stel dat u als reservist verplicht moet opkomen voor meerdere maanden of nog langer. Bent u dan zomaar weg te roepen bij uw huidige werkgever?

Als u nu een baan heeft waar u ook in het voor Defensie af te roepen “oranje scenario” onmisbaar bent, wie bepaalt dan de prioriteit? Men kampt immers in tal van sectoren met personeelstekorten. En wat doet dat met uw baan als u weer terugkomt? Is uw baan er dan gegarandeerd nog steeds? En als u nu gewond raakt tijdens de betreffende inzet, waar en hoe gaat u dan werken na terugkomst? En wat doet het met uw privé-situatie als u ineens verplicht in werkelijke dienst moet komen?

Uiteindelijk meer vragen dan antwoorden en tenslotte kunnen we, zoals al eerder aangegeven, alleen maar hopen dat het nooit zover gaat komen.