‘It’s a Mad, Mad, Mad, Mad World’ is de titel van een Amerikaanse film uit 1963 met een sterrencast, o.a. Spencer Tracy, om u tegen te zeggen. Het betrof een doldwaze komedie; het geheide slapstickwerk. Maar de humoristisch bedoelde titel is de laatste jaren grimmige realiteit geworden: we leven in een volstrekt dolgedraaide wereld waarin alle traditionele fundamentele waarden ‘herijkt’ lijken. Een wereld waarin de mens een wolf is voor zijn medemens; waarbij compassie met zwakkeren het moet afleggen tegen het recht van de sterkste.

Het grootste land ter wereld, Rusland ofwel de Russische Federatie, ruim 400 keer groter dan Nederland, is uit op de vernietiging van een soeverein buurland en eigent zich onbeschaamd een fikse hap van dat land toe. Het mobiliseert daartoe 300.000 ‘reservisten’. Het merendeel van de westerse landen reageert (vooralsnog?) met sancties die nauwelijks effect lijken te sorteren.

De Kremlinkliek die frenetiek probeert de afgedankte Sovjet-Unie terug te halen en alsnog te redden van de mestvaalt van de historie, volgt intussen ijzerenheinig zijn heilloze, fatale koers. Men lijkt zich daarbij te verkneukelen in een partijtje onversneden nuclear brinkmanship. Is Oekraïne wellicht het proloogtheater voor de Derde Wereldoorlog? De gerenommeerde Amerikaanse journaliste Susan B. Glasser (cum laude Harvard) stelde in een gedegen artikel in The New Yorker (29-09-2022) dan ook de retorische (?) vraag: ‘What if We’re Already Fighting the Third World War with Russia?’

Op alle mogelijke manieren wordt geprobeerd het normale (westerse) leven ingrijpend te ontwrichten door allerhande handels- en economische manipulaties; fake news en onverholen criminele activiteiten. Op mysterieuze wijze, die doet denken aan de activiteiten van kikvorsmannen à la de Brit ‘Buster’ Crabb[1] die voor de geheime dienst MI6 actief was en bij zo’n geheime operatie (1956) spoorloos verdween, worden de Nord Stream gaspijpleidingen in de Oostzee opgeblazen. Deskundigen zien hierin onmiskenbaar het werk van een statelijke actor (Polen, de Baltische staten e.a. priemen de beschuldigende vinger richting Rusland). De gewenste impact: oplopende angstgevoelens; zorgwekkend piekende energietarieven en prijzen van eerste levensbehoeften. Maar het hoofdeffect dat wordt beoogd is het aanwakkeren van binnenlandse onrust, toenemende burgerlijke ongehoorzaamheid, opvoeren van de productie van fake news, aanzwellend wantrouwen en afkeer van de politiek en de eigen overheid. Een giftige, explosieve cocktail die het uiteindelijk eclipseren van de democratie moet bewerkstelligen.

Dan is er ook nog (klein) leed in eigen huis. De directie Internationaal Onderzoek en Beleidsevaluatie (IOB), de scherpslijpers van het ministerie van Buitenlandse Zaken, boog zich een goed jaar over de Nederlandse bijdrage aan de stabiliserings- en veiligheidsbevorderende missie MINUSMA van de VN in Mali. De hoofdconclusie is, wellicht wat kort door de bocht, dat we in die vijf jaar zwoegen, sloven, slaven en bloeden in het snikhete Mali, met onze (hoogwaardige) inzet en effort elders riant meer potten hadden kunnen breken. De westerse militaire aanwezigheid weerhield het Malinese leger er vorig jaar overigens niet van de macht te grijpen. Die regering is de buitenlandse militairen (MINUSMA, Trainingsmissie EUTM, Takuba Task Force (TTF) e.a.) nu liever kwijt dan rijk. Men heeft de Franse ambassadeur en de Franse troepen de deur gewezen, de Deense militairen gesommeerd te vertrekken. Zweden trok zich terug uit TTF en ook Noorwegen keert het land de rug toe. Kortom vijf jaar van stabilisatie, herstel van veiligheid en versterking van het leger (Forces Armées Maliennes), - dat daarvoor bevend als een juffershondje ineenkromp bij de nadering van Touareg-rebellen en jihadisten -, down the drain, - door het afvoerputje.

En in de categorie ‘nog kleiner leed’: aan het andere eind van deze gedoemde wereld, in Nicaragua, kreeg Nederland van diep onder uit de zak. Wij werden als ‘neokoloniale drammers’ neergezet; de ambassadeur tot persona non grata verklaard en Nederland werd gesommeerd “op te hoepelen” door de lokale tiran. Ene Daniel Ortega Saavedra, in de jaren ’80 leider van rebellenclub Frente Sandinista de Liberación Nacional (FSLN) ofwel Sandinistas en in die jaren rap uitgebot tot de lieveling en oogappel van (biefstuk-)links Nederland; de vredesbeweging en alle overige usual suspects, ideologisch bivakkerend ter (extreme) linkerzijde. Toen al vertoonde de man tiranniek en dictatoriaal gedrag en liet hij zich weinig gelegen liggen aan mensenrechten; ‘een luxe artikel gekoesterd en gesleten door westerse landen’. Maar die ‘eigenaardigheden’ werden hier in Nederland bijna teder met de mantel der liefde toegedekt.

Het Nederland waar de koning, koningin en de (nieuwbakken) Prinses van Oranje, op Prinsjesdag luid, en naar Amerikaans Trumpiaans model, georkestreerd worden uitgejouwd en uitgemaakt voor ‘landverrader’. Het Nederland waar de geschiedenis aan het rijmen is en democratische vrijheden gericht worden ingezet door antidemocratische krachten om uiteindelijk de democratie ten grave te dragen.

Wat u zegt, ‘It’s a Mad, Mad, Mad, Mad World’! En het wordt steeds waanzinniger, naar wij vrezen!

[1] Zie o.m.: https://tinyurl.com/4w943xdf

De democratie, als maatschappelijk ordeningsprincipe, is wereldwijd op de terugtocht: in- en extern belegerd, meedogenloos afgeslacht, (in ons land) ernstig aangevreten door ‘betonrot’ zoals PvdA-senator en coryfee Herman Tjeenk Willink in 2021, scherp analyseerde.

Al veel langer gaven klokkenluiders in binnen- en buitenland indringende signalen af over de talloos vele gevaren die de democratie bedreigen. Herlezing van ‘bloedrode vlaggen’ over de kwetsbaarheid van de democratie (‘Duister continent’, Mark Mazower, 1998) en over de verlokkingen van het autoritarisme/totalitarisme (‘De schemering van de democratie’, Anne Applebaum, 2020), stemt telkens weer een maatje somberder.

“De leugen regeert”, liet de toenmalige koningin Beatrix zich in 1999 ontvallen in gesprek met het Genootschap van Hoofdredacteuren. Het kwam in de openbaarheid doordat NRC Handelsblad besloot de geldende ijzeren geheimhoudingsafspraak met de vorst(in) aan zijn sociaalliberale laars te lappen. De majesteit doelde, werd gezegd, op de afbladdering en kwalitatieve verloedering van de vaderlandse journalistiek.

De ‘regerende leugen’ verwerd de laatste jaren in ijltempo tot vaak kwaadsappige complottheorieën die niet zelden uit Amerika komen overwaaien. In dat land zijn nu de parlementaire hoorzittingen gaande over de staatsgreeppoging onder aanstichting en regie van de toenmalige president. Het levert, evenals indertijd de Watergate-verhoren, schokkende en diep verontrustende inkijken in de antidemocratische politieke cultuur die met name de eertijds eerbiedwaardige Grand Old Party (Republikeinen) de laatste jaren in een wurgende greep houdt.

Hier bij ons, in de Tweede Kamer, houden de traditionele (centrumrechts; centrumlinks) partijen de rijen nog gesloten (?) voor zulke complotteurs en stokebranden. Maar ze kunnen de volksvertegenwoordiging niet vrijwaren van partijen en Kamerleden die dergelijke theorieën fanatiek aanhangen en met goesting uitventen. Ze slaagden er evenmin in de wellevende omgangsvormen en het daarbij horende geciviliseerde, hoffelijke taalgebruik in de Kamer te borgen. Vanuit de blauwe tulpvormige Kamerzetels bereiken het publiek dan ook onverholen bedreigingen als ‘Uw tijd komt nog. Er komen tribunalen’.

De stand van de penduleslinger is in deze epoche rampzalig voor de democratie en de moeizaam, met zweet, bloed, tranen en levens bevochten vrijheden. In de Verenigde Staten worden ze op last van het hoogste rechtscollege (rechts-conservatieve opperrechters) stuksgewijs ontmanteld en gesloopt. Bij ons is die neergang Godzijdank nog te kwalificeren als ‘naderend onheil’? Maar de beroepsvorsers en -uitbeners van de geopolitieke realiteit zijn er niet gerust op.

"Democratieën (worden) steeds meer een bedreigde diersoort. Als je naar de cijfers kijkt, moet je constateren dat de meerderheid van alle landen niet democratisch is. Dat zijn autoritair geregeerde landen”, zei hoogleraar internationale betrekkingen Rob de Wijk in tweegesprek met zijn collega emeritus hoogleraar internationale organisaties Joris Voorhoeve, die zijn analyse deelde, in HP/De Tijd (02-05-22).

Een maand later in hetzelfde blad, liet hoogleraar geneeskunde Marcel Levi in tweegesprek met zijn collega Jan Rotmans (duurzaamheid en transitie) weten: “Een democratie is fantastisch, maar voor een jaar zou een dictatuur geen gek idee zijn. Zodat er even wat beslissingen kunnen worden genomen. Maar niet langer dan een jaar en nooit meer dan één keer. (-)” Rotmans was het “helemaal eens” met collega Levi. “Ik pleit zelfs voor een wat langere periode. Niet te lang, maar misschien vier jaar.”

De man “ergert zich namelijk mateloos aan altijd weer die compromissen. (-) Er is hier overal wel een stuurgroep, klankbordgroep of regiegroep voor. En dat zijn allemaal remmende instituties. Wij hebben heel veel remmers van beroep in Nederland, die voor elke radicale verandering gaan liggen.
(-)”

Nederland, en kennelijk ook de democratische gezindheid bij velen, gaat kapot aan een (querulante) “bezwaarcultuur” terwijl zijn ‘volksaard’ ooit prestatiegericht was. Levi denkt in dit verband aan “de Deltawerken. Ik durf te zeggen dat als wij de beslissing nu hadden moeten nemen, we geen Afsluitdijk en geen Flevopolder hadden gehad. Dan was er een milieueffectrapportage geweest en zestien groepen die ergens tegen waren. Zoals de meerkoet die gered moet worden.”

Tot slot: het was (weer) een bijzondere Veteranendag met de cravate-uitreiking op de Hofvijver. ‘Je wordt ouder papa’, zong onze rocker Peter Koelewijn in 1977. Maar papa wordt ook sentimenteler. Uw columnist hield het namelijk nauwelijks droog, - evenals het weer trouwens -, tijdens de ceremonies van deze Veteranendag. Met name bij de ‘cravate-aanhechting’ door de koning aan de vaandels en de opsomming van de heldendaden die onlosmakelijk aan het toegekende vaandellint verbonden zijn en blijven.

Nog is de democratie, de vrijheid, niet helemaal verloren, zolang wij deze helden hebben en in ere houden!

‘Generatie D’! Die kent u vast! ‘Generatie D’. Defensie zoekt naarstig naar representanten van die generatie: in Newspeak heet dat: “Jongeren met de juiste mindset, kortweg ‘Generatie D’ genoemd”.

Juist ja, - dus niet die hordes jongeren die staan te ‘chillen’ bij u op de hoek of in het aanpalende winkelcentrum, - die zouden wellicht glazig staan te kijken bij het woord ‘mindset’. Men nam derhalve ‘arbeidsmarktcommunicatiebureau Steam’, nomen est omen, in de arm om een ‘kekke, gave, vet-coole’ wervingscampagne in elkaar te steken. Vermoedelijk à raison van een riant gevulde buidel. Ja, men spreekt van een “mentaliteitscampagne” en dat mag wis en waarachtig wat kosten.

Ai, sloegen wij daar toch de plank even lelijk mis. Alle jongeren zijn welkom, blijkt uiteindelijk “We kijken naar je talenten en zoeken naar een rol waarin je die talenten kunt ontwikkelen”, maakt Robbie Bax, campagnemanager bij Defensie, ons diets. Het wordt nog een hels karwei om voor al die ‘talenten’ een ‘rol’ te vinden waarin ze uitbundig kunnen bloeien, wat ik u brom!

Ai en driewerf ai! Wat zijn we aan het minkukelen. Volgens columnist Van Roosmalen in de NRC, u weet wel ‘slijpsteen van de geest’, is ‘Generatie D’, Defensie Newspeak voor “kanonnenvlees, mensen die zichzelf tussen u en de vijand werpen”. En dat zijn, naar wij dachten, niet bijvoorbeeld de “hartstochtelijk zoenende dames” in het wervingsvideoke.
Toen ik ze voor de eerste keer zag langskomen dacht ik, vastgekit in vooroorlogse sjablonen, ‘ach, een modern soort marketentsters’. Heel fout, besefte ik pas toen ik vermanend werd toegesproken door mijn partner en nog net niet die corrigerende klapjes kreeg die ik kennelijk verdiende.

Iets geheel anders nu: de oorlog in Oekraïne. Opdat we niet vergeten, in deze meidagen, dat er per automobiel een dagreis gaans van hier, een oorlog woedt die bedreigend is voor de westerse-democratische way of life.

Wij gaan dus zware wapens leveren aan Oekraïne om de Russische agressie verder succesvol het hoofd te kunnen bieden. Prima voornemen en vooral snel de daad bij het woord voegen. Blijven de prangende vragen waarom wij dat niet eerder deden en waarom worden de (komende) leveranties aan de grote klok gehangen en breed uitgemeten in de media? Weg verrassingseffect!

Nederland doet dapper mee en gaat pantserhouwitsers op de trein naar Kiev zetten. Uitstekend! Maar wij zouden Nederland niet zijn als hierover niet een discussie was losgebarsten die Poetin c.s. in hun pantservuist doet schateren. Wij zouden die houwitsers zelf hard nodig hebben. Door die wapens weg te geven hollen wij ons “leger” uit en brengen onze veiligheid in gevaar. Het krokodillentranen plengen en tandengekners in de media was dan ook niet van de lucht.

De gewezen KGB-kolonel in het Kremlin mag overigens rekenen op een stoet machtige (politieke) vrienden in Europa. In Frankrijk met mevrouw Le Pen bijvoorbeeld. En vergeet niet de Poetin-Liebhaber bij de vleet in Duitsland waar zowat de hele top van de Sozialdemokratische Partei Deutschlands (SPD), van vergeven is. De (Duitse) sociaaldemocraten die indertijd door Lenin en bentgenoten werden uitgekotst en naar “de mestvaalt der historie” verwezen als verachtelijke ‘renegaten’. Een hersenverwekende cocktail van Stockholmsyndroom en oorlogstrauma? Wie zal het zeggen! Maar, sprak niet Gerbrand Adriaenszoon Bredero alreeds: “Het kan verkeren”? Welnu, de nazaten van die renegaten doen er alles aan om Oekraïne niet te hoeven helpen en, als het al gebeurt, tegen heug en meug.

Maar zie, de wonderen zijn de wereld (nog) niet uit: men gaat zowaar (zware) wapens leveren aan het met doodsverachting vechtende Oekraïne. “Ich glaub’ mein Schwein pfeift”, zal de verbijsterde stamgast boven zijn literpul brommen. Achtung! - het betreft wel, om het Kremlin niet al te zeer te ontrieven, ruim veertig jaar oude meuk. De Oekraïnse ambassadeur vroeg dan ook met klem om modernere wapens: Leopard- en Mardertanks en niet die obsolete Gepard roestbakken.

Uit recent Fins onderzoek bleek overigens dat Poetins oorlogskassen niet eerder zo riant gespekt werden door verkoop van door EU-sancties verboden Russische waar aan Europa. Niet in de laatste plaats aan Nederland. Poetin mag en kan vooralsnog gerust huishouden in Oekraïne. Met dank aan het standvastige (West-)Europa.