Zijn de dagen van de (parlementaire) democratie geteld? Het autoritarisme schiet mondiaal (weer) wortel en bloeit in steeds meer landen uitbundig. De (wannabe) autocraten rukken in slagorde op of bezetten alreeds het regeerpluche. Ook aan en in de (rafel)randen van de Europese Unie is het loos. Herman Tjeenk Willink, gezaghebbend (in)formateur van menig kabinet, voormalig vicevoorzitter (‘onderkoning’) van de Raad van State, waarschuwt al veel langer voor ‘betonrot’ die zich invreet in de democratische rechtsorde.

De eerbiedwaardige staatsman van PvdA-huize bevindt zich in dit opzicht in het sacrosancte gezelschap van paus Franciscus die zijn grote bezorgdheid uitsprak over de politieke ontwikkelingen in Amerika, Europa en elders. Ontwikkelingen gericht op uitholling en ondermijning van de democratie. In Amerika, het zelfbenoemde en vaak aanmatigende ‘baken van de democratie’ wordt het, sinds kort, bepaalde (etnische) groeperingen (weer) moeilijk of zelfs onmogelijk gemaakt hun (grondwettelijk) stemrecht uit te oefenen.

Hier in Nederland intussen stelt men ons alvast “tribunalen” in het vooruitzicht. Dat mochten wij althans onderlaatst vernemen vanuit het ‘hart van onze parlementaire democratie’, - de Tweede Kamer. Autoritaire vergezichten die ons werden geschilderd door een verbeten ogende Forum voor Democratie afgevaardigde. En getuige het veelvuldig ge- en misbruik van het woord, vast niet in de volkenrechtelijke zin van ‘Neurenberg’, ‘Tokio’ en meer recent ‘Joegoslavië’ en ‘Rwanda’, maar als instrument der wrake.

De powers that be in beide Kamers van de Staten Generaal reageerden als door een venijnige wesp gestoken. Er werd zowaar een verbod ingesteld op het gebruik van het woord in de volksvertegenwoordiging. Een jammerlijke autoritaire reactie op een vanuit een hang naar autocratie geïnduceerde provocatie.

‘Oh Nederland geef mij rijst met kouseband’, decennia geleden een aanstekelijk lied dat met liefde en respect voor het moederland gezongen werd door ene Max Woiski Jr., - een inwijkeling uit het voormalige wingewest aan gene zijde van de oceaan. De laatste tijd slaken velen meermaals de verzuchting: ‘Oh Nederland, waar is het toch misgegaan?’ of ‘Oh Nederland, geef ons een krachtig kabinet dat het Defensiepersoneel met waardering en respect bejegent’. Defensiepersoneel dat weer bressen moet dichten en verdedigen die corona in al haar nieuwe en uiterst besmettelijke variantvermommingen geslagen heeft en slaat in onze fragiele, Hollandszuinig bemenste (gezondheids)zorg.

IC-baas Gommers ziet een nog dreigender wolkbreuk hangen mocht ‘code zwart’ zich aandienen. Dan zal “het leger” moeten worden ingezet ter bescherming van de ziekenhuizen tegen rabauwen en rampokkend janhagel als die zich op 19 november jl. in Rotterdam (Coolsingel) manifesteerden. ’Oh Nederland, oh Nederland, oh pronte, koene Nederlandse Maagd waar raakte u definitief de weg kwijt?’

Ondertussen in het oosten van het continent. Terwijl hij de Baltische staten militair de stuipen op het lijf jaagt, trekt de vierkant bekaakte Autocraat in het Kremlin, Vlad I, die meedogenloos korte metten maakt met zijn tegenstrevers of wie daarvoor door moeten gaan, een angstaanjagende troepenmacht samen in het oosten van Oekraïne. Volgens Amerikaanse intel mag Kiev begin 2022 een inval verwachten.

Zo’n invasie is in het geheel niet denkbeeldig met de Krim als recent onthutsend voorbeeld. Bovendien zou zo’n vermetele actie voor tsaar Vladimir (zijn naam betekent, omineus genoeg, ‘heerser van de wereld’) winnen aan historische betekenis als hij haar kan pushen als de bevrijding van Oekraïne (‘Klein Rusland’) waar de wieg gestaan zou hebben van (de christelijke beschaving van) het oude ‘Roes’ (het Kievse Rijk). In Kiev namelijk werd Vladimir de Heilige ofwel Vladimir van Kiev gedoopt, waarmee de kerstening van het vroegmiddeleeuwse Rusland, begon.

Vroeger lag bij hoog tot laag in het land van de Mexicaanse hond als jammerklacht in de mond bestorven: ‘Arm Mexico, zo ver van God, zo dicht bij Amerika’. Vandaag de dag is meer actueel en accuraat: ‘Arm Oekraïne, zo ver van God, zo dicht bij het Rossija van Vlad 1 de Potentaat’.
En het westen staat er handenwringend bij en kijkt ernaar. Oekraïne is (nog) geen bondgenoot en hangt er, wat de EU betreft, zo’n beetje half en half bij. Amerika dreigt met “ingrijpende sancties” dixit Biden, maar moet ook rekening houden met de Europese bondgenoten als gretige consument van gasgigant Gazprom. Vlad zal er vast geen bordje borsjtsj (rode bietensoep) voor laten staan.

U hoeft geen waarzegger te zijn om te kunnen voorspellen dat hervatting van de Koude Oorlog, boven op de al gaande cyberoorlog, nabij is.

A pesar de todo (Mexicaans voor ‘ondanks alles’): Gezegende feestdagen toegewenst!

Doe je Dublin aan mag je niet van boord. U weet wel de stad van Guinness, het zwarte bier, en andere geestrijke versnaperingen. Maar dát is balen! U kent alvast die uitdrukking die veelvuldig wordt gebezigd in met name ‘politiek Den Haag’ als deze of gene politicus/politica weer spitsroeden moet lopen of diep door het stof moet in de Tweede Kamer. Dát is bálen!

Balen was het zeker voor de opvarenden van Zr.Ms. Rotterdam en de marinierseenheid aan boord, die deelnemen aan de NAVO oefening Hebrides Archer 21. Vanwege coronasymptomen (neusverkoudheid, hoesten, hoofdpijn) onder de bemanning, werd passagieren in de stad met zijn talloos vele drenkplaatsen voor dorstige en hunkerende varensgezellen, verboden.

En havenbezoek, leren wij van commandeur Ad van de Sande, commandant Netherlands Maritime Force, is “erg belangrijk voor het moreel aan boord. De bemanning moet stoom kunnen afblazen” om onder meer ondergraving van moreel en moraal in te perken. En zo’n vlagofficier kan dat wis en waarachtig wel weten, nietwaar?

Maar vanwaar deze coronasymptomen, mogen wij ons en u afvragen. Marinepersoneel dat zich ‘opwerkt’ voor een (lange oefen)vaart, komt toch, getest en wel, uit een ‘quarantainebubbel’, - naar wij dachten? Ook op Zr.Ms. Karel Doorman is het qua corona niet allemaal botertje tot de boom. Klachten van bemanningsleden “over nieuwe coronarichtlijnen, waarvan testen bij klachten geen onderdeel is”, bereikten het wakkere ochtendblad van Nederland.

Volgens de Koninklijke Marine, aan het woord in diezelfde courant, zijn er “goede argumenten voor het nieuwe testbeleid”: hoge vaccinatiegraad en laag besmettingsrisico aan boord van een schip op zee. Voor wie toch klachten krijgt, moet een ‘paracetamolletje’ uitkomst bieden. Nu ja, je moet uit het juiste hard hout gesneden zijn om je te scharen onder de trotse banier: jongens van Jan de Witt ofwel Jan de Werd! Wat dacht je wat? Dus als het klimaat in de kombuis je even te gortig wordt, - je weet de uitgang te vinden makker!  

Er wordt wat geweeklaagd, gejeremieerd en gezeverd in dit land. Herkent u dat beste kenners van de Nederlandse samenleving? Juist ja, we leven in een “gaaf land” dat welhaast een iegelijk ruim baan biedt om zijn/haar kwarteleitje overal en nergens te leggen. Tja, ook een ‘puntgaaf’ land kent een aanzienlijke groep gepassioneerde (beroeps)zuigers en querulanten.

De rechterlijke macht heeft er een dagtaak aan vandaag de dag om ze van dienst te zijn. Als het geen ontevreden horecabezitters en verbolgen kroeglopers zijn, zijn het wel advocaten die met goesting plaatsnemen bij de drukbeklante dorpspomp om in den rondte kond te doen van hun klachten en zorgen over vertrapping van onze grondrechten door een overheid die alleen maar oog en oor zou hebben voor de gezondheidsgevolgen van corona.

Maar dan in de grote buitenwereld. Daar werden door de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk en Australië, een nieuw acroniem gevormd, AUKUS, dat een tijdbom zal blijken te zijn onder de voorheen zo knus warme betrekkingen tussen Amerika en Europa. Onder de schutse van AUKUS dat de Chinese militaire dreiging het hoofd moet bieden, krijgt Australië onder meer kernonderzeeërs (zonder kernraketten weliswaar) geleverd door de Verenigde Staten. Kernmacht Frankrijk en Europa’s eigen economische powerhouse Duitsland,  mochten van de vorming van AUKUS pas vernemen op de dag van de aankondiging. ‘Parijs’ voelde zich ernstig gebruuskeerd en hevig in de wiek geschoten. ‘Verraad, een ongehoorde belediging’ en nog meer afkeurende teksten konden in het Élysée en andere politieke centra in La Douce France worden opgetekend. Europa lijkt (definitief?) te hebben afgedaan voor Washington dat het vizier steeds scherper afstemt op het oosten: Azië en Oceanië.

Dan waren er hier ook de kunstjesflikkers, fielterig vuige roddelaars en abjecte verspreiders van fake news uit kringen rond de politiek leider van D66 die de moerasdelta wil voorzien van “nieuw leiderschap”. Mevrouw Sigrid Kaag doet een ‘carringtonnetje’ (men raadplege de ‘carringtondoctrine’) en treedt af als demissionair minister van Buitenlandse Zaken na een Kamermotie van afkeuring. Voorwaar, het zij toegegeven: een relatieve nouveauté in politiek Den Haag.

Maar met die opportunistische actie sleurde ze ook haar collega Ank Bijleveld mee die niet op de hoogte bleek te zijn van de soloactie van haar hoog te paard zittende collega. Het weekblad HP/De Tijd, toch niet direct te scharen onder de erfvijanden van D66, schreef dan ook: “Als je besloten hebt om af te treden, laat je dat met opzet niet weten aan je medeverantwoordelijke collega, zodat jij even de spotlights voor jezelf hebt en je overrompelde ambtsgenoot een pleefiguur slaat.” Tot zover nieuw politiek leiderschap in de polder die met de introductie hiervan pas echt reden heeft tot weeklagen, jeremiëren en zeveren. Het wachten is op de gang naar de rechter van de in hun politiek fatsoen gekwetsten.

‘Slet’, ‘matras’, ‘prooi’! “Kent u die uitdrukkingen dames en heren”, zou dominee Eppe Gremdaat* vragen. Slet, matras, prooi. Het is kennelijk dagelijkse kost op het menu en in het zorgwekkend verschraalde vocabulaire van de spijkerbroekstudenten op de Koninklijke Militaire Academie (KMA) in de voormalige garnizoensstad en vesting Breda.

“Machocultuur, grensoverschrijdend gedrag en sociaal onveilige situaties” veroorzaken een “giftige sfeer” op het Kasteel, blijkens een scriptie (De KMA raad ik mijn toekomstige dochter niet eens aan) van een adspirant officier. De auteur sprak voor haar thesis met een aantal van haar mannelijke en vrouwelijke collega-officieren in spé.

In ACOM Journaal zijn in de loop der tijd tal van interviews verschenen met evenzovele ‘gouverneurs’ van de KMA, - later commandanten van de Nederlandse Defensie Academie (NLDA). Allen gaven ze in fiere, zelfbewuste woorden, hoog op over de opleiding van “mannen en vrouwen tot professionele en gemotiveerde officieren die leiding gaan geven in de dynamische Defensieorganisatie”. Daar is toch geen woord koeterwaals bij, - naar wij dachten!

Het NLDA motto ‘Kennis is macht, karakter is meer’, werd er bij de interviewer telkens staccato-gewijs ingehamerd. “Persoonsvorming: bijbrengen van de waarden en normen van Defensie en de leiderschapscultuur die Defensie omarmt”, werd de ACOM telkenmale indringend diets gemaakt. “Dienend leiderschap, leidinggeven vanuit een grote betrokkenheid bij de organisatie en het personeel.” Toch vroeg één van die geïnterviewde NLDA-commandanten zich indertijd al bekommerd af hoe dit alles “tussen de oren te krijgen bij alle militairen, jong en oud”.

Welnu, ACOM Journaal heeft zich enige tijd niet meer aangemeld bij de poortwachter van het Kasteel. En sindsdien lijkt de verloedering er met windhooskracht doorheen te zijn geraasd. Al wat overbleef: een droef en moedeloos stemmend spoor van uitholling, ondermijning en verwoesting van waarden en normen. Opeenvolgende gevallen van ‘ernstig grensoverschrijdend gedrag, intimidatie, racisme’ en nog meer intermenselijk ongerief, haalden de kolommen en uitzendingen van de gretige media.

Het doordesemen van de aankomende “dienende leiders” met de waarden en normen, de gedragscode van Defensie, blijkt een weerbarstige exercitie. Het vernislaagje is niet meer dan flinterdun en vertoont bij de eerste, de beste aanraking, craquelé en schilfering. Lopen de leraren-instructeurs, van professie toch dé cultuuruitdragers, daar nu, het schaamrood op de vierkante kaken, te somberen en mokken dat hun onderricht in dit opzicht nog geen deuk in een slap pakje boter aanbracht? Of is men er heimelijk toch verguld mee straks weer een lichting ‘macholeiders’ af te leveren, ready, willing and able to kick ass?! En intussen raast het virus van on(aan)gepast gedrag over de NLDA-campus, door de gangen, zalen, vertrekken en (bij)gebouwen aan het Kasteelplein in de Bredase wijk Valkenberg.

Bijna tegelijkertijd als de scriptiepublicatie voerde NRC Handelsblad twee vrouwelijke luitenant-kolonels op die Defensie “gedesillusioneerd hebben verlaten”. Moe- en leeg gestreden tegen “aanhoudend seksisme, racisme en uitsluiting”. Grimmig-ironisch genoeg werd een van de betrokken vrouwen indertijd door Defensie bijna zelfvoldaan op het schild geheven als boegbeeld van het succesvolle ‘gender- en inclusiviteitsbeleid’ van de krijgsmacht.

Bij CDS Onno Eichelsheim kwamen de scriptie en de over het kazernehek gewerkte vrouwen “hard binnen”. Hij ging daar dan ook “keihard” werk van maken. Maar verandering kost tijd”, dekte de primus inter pares van de actieve opper- en vlagofficieren in den lande, zich alvast in.

Dat deed overigens ook staatssecretaris Barbara Visser die onder meer repte over “aanpassing van het vormingsconcept op officiersopleidingen” en “onderzoek naar de positie van vrouwen op de KMA”. Haar conclusie: “cultuurverandering kost tijd.” Natuurlijk, cultuurverandering kost uiteraard tijd maar het proces kan worden versneld door de schragen te verwijderen waarop zo’n (organisatiegebonden) cultuur steunt. In de begrippen van Marx (vloeken in de kerk, ik besef dat terdege!) de “onderbouw” grondig ‘op de schop nemen’, zoals dat vandaag de dag heet.

Ja, alles goed en wel, maar wat te doen met de generaties die gepokt en gemazeld zijn in de ‘oude cultuur’? Want ondanks haar eigen momentum zijn het tenslotte de mensen, de ‘dragers’, die een bepaalde cultuur bestendigen.

Het is, Godzijdank, niet aan deze broodschrijver om hier een antwoord op te geven!

* Voor wie deze fictieve ‘doom’ een onbekende grootheid is: https://cutt.ly/nmySJQK