Transparantie, - een van de vele (ambtelijke) modewoorden van dit tijdsgewricht en veelal te betrekken uit de clichés-schappen in de taalsupermarkt. Transparantie! Ook Defensie ontkomt er niet aan maakt de departementale krant ons diets. Een speciale taskforce (toe maar, - ziet u het voor zich?) “onderzoekt welke maatregelen op korte termijn noodzakelijk en uitvoerbaar zijn. De organisatie gaat lerend voorwaarts als het gaat om openheid van zaken geven.”

Uit het vraaggesprek met de secretaris-generaal en de CDS die de transparantie-expres nawuifden, kunnen wij alvast leren dat er een waar ravijn gelegen is tussen “zinnig geheim en geheimzinnig”. Dat is een diepe, ‘zinnig geheim’ en ‘geheimzinnig’, - het zij ruimhartig toegegeven. Een stuk minder filosofisch en ontnuchterend is de constatering dat een “zorgvuldige vastlegging en archivering” van belangrijke nota’s, dossiers etc. ten departemente, nog heel veel te wensen overlaat.

Maar vrees niet! Immers, als de nood dreigend nabij komt is daar de special taskforce. Die trekt nu, gewapend met “een nieuw archiveringssysteem”, het defensieveld in. In ijltempo langs kazernes, vliegbases en andere legerplaatsen om nijver, doch met grote gestrengheid, orde op zaken te stellen. En daar moeten ook nieuwerwetsigheden als whatsapp- en e-mailberichten aan geloven.

Transparantie! Het is niet zelden newspeak. En in veel gevallen waarin er sprake van zou zijn, is het van een verraderlijke nep-doorschijnendheid. Net als blaadjes gelatine die in warm water gelegd, helder doorschijnend lijken om vervolgens als vale aalgladde drab door je vingers te glibberen. Benieuwd of het de taskforce, wadend door een melasse-moeras van bureaucratische regels, verordeningen etc., lukt om daar een zwak transparantielichtje te ontsteken.

Immers de regelgevingscultuur lijkt zich genesteld te hebben in de genen van de organisatie dat wil zeggen van de mensen die de organisatie vormen. Neem nou de weermannen/-vrouwen van Vliegbasis Woensdrecht. Die toonden hun wettische karakter van strikte, krampachtige naleving van de regels, door informatie over een rap naderend onweer, niet te delen met instructeurs van de KMSL die met VeVa-leerlingen oefenden op het nabijgelegen oefenterrein Ossendrecht. Die oefengroep beschikte over inmiddels achterhaalde weerinformatie. En ach ja, die meteorologen hadden het eng bureaucratische gelijk volledig aan hun zijde toen ze de geüpdatet weersverwachting niet doorgaven aan de VeVa-groep in het veld. Het immer geroemde ‘gezonde boerenverstand’ haperde hier en deed hen helaas niet voorbij die regels denken. Want zoals het adagium luidt nietwaar: Regels zijn regels en daar houd je je aan, anders is het eind zoek en de chaos compleet. En laten we tenslotte wel wezen zeg: Jou treft toch geen blaam als je (adspirant) collega’s in het veld verrast worden door plotseling opstekend noodweer met inslaande bliksem die 14 leerlingen verwondt van wie één zeer ernstig.

Het staat allemaal nuchter en transparant opgeschreven in het onderzoeksrapport ‘Risico’s onderkend?’ van de Inspectie Veiligheid Defensie.
Welnu, op het ‘zwart gat’ van zo’n bijtend koude regel- en instructiecultuur waaruit geen transparantielicht ooit ontsnapt, mag, wat ons betreft, de special taskforce zijn militaire zaklamp met goesting richten.

Overigens ben ik van mening dat het de heilige plicht is van de staatssecretaris van Defensie om chop-chop over de brug te komen met een fatsoenlijke aanzet voor een acceptabel Arbeidsvoorwaardenakkoord.

Ja, het is 1 januari 2021 geweest. Een nieuw jaar, een nieuw begin, zou je denken. Maar nee, er is geen nieuw arbeidsvoorwaardenakkoord (CAO) voor Defensie. En het overleg ligt stil zoals u elders in ACOM Journaal uitvoerig kunt lezen.

Op deze voet verder praten met de werkgever staat, volgens de bonden namelijk gelijk aan kloppen aan dovemans deur. En je moet natuurlijk als belangenbehartiger van militairen en burgers bij Defensie goed in de smiezen hebben wanneer je de risee dreigt te worden.

Ocherm (roepen ze vaak grimlachend beneden de grote rivieren) Defensie! De politieke en militaire leiding roeptoeteren strijk en zet dat ze “zo trots zijn op de militairen (en burgers) die 24/7 inzet gereed zijn ”.
Wanneer houdt dit cynische gehuichel eens op? Wél rondgaan langs defensielocaties met oliebollen bepoederd met ‘sweet talk’ maar geen bereidheid tonen om een fatsoenlijk arbeidsvoorwaardenakkoord te sluiten waaruit waardering en respect spreekt voor die mensen op wie je "zo trots" bent.

Militairen zijn immer de schietschijf, letterlijk en figuurlijk. Of het nou gaat om vijandelijk vuur of om, wat met een sardonisch eufemisme in het Engels heet: ‘friendly fire’ (‘eigen vuur’). - Een kogel is een kogel, moet u maar denken! De 25 jaar geleden uitgezonden collega’s van Dutchbat III kunnen er in dieptrieste zin van meepraten. Nu trekken weer de Uruzgan-veteranen dat lot uit die publicitaire tombola zonder nieten. Zo’n 13 jaar na dato herinnert een whistleblowende collega zich dat er moedwillig en gericht geschoten is op ‘onschuldige burgers’. En daarmee worden in één klap, zoals een Uruzgan-ganger die de klokkenluider ‘via via kent’ het formuleert: “alle Uruzganveteranen onterecht in een kwaad daglicht gezet”.

Gaat 13 jaar later het geweten dusdanig opspelen dat je schielijk naar de krant stapt in plaats van de militaire en/of politieke leiding van het ministerie (de Inspecteur der Veteranen of voor mijn part de Veteranenombudsman) hiervan deelgenoot te maken? Maar nee, ben je gek, in gestrekte draf naar het Oostenburgereiland in 020 waar het journaille handenwrijvend wacht op ‘vette kluifjes’ van al of niet vermeende misdaden tegen de menselijkheid gepleegd door niets en niemand ontziende militairen.

En, verdomd als het niet waar is, we hebben weer een affaire naast het onderhand al een kwart eeuw etterende ‘Srebrenica’. Ja, u zegt het, “We are doomed” (in de woorden van private James Frazer uit de Engelse televisieserie Dad’s Army).

De collega’s, inderdaad 24/7 paraat en inzet gereed, gaan intussen ‘ijzerenheinig’ door met hun noodzakelijke en vitale werk. Schieten zorginstellingen die het over de schoenen loopt, te hulp. En ja, zoals schrijfster Saskia Noort quasi humoristisch opmerkte in haar column in AD: “De sergeant wast de billen van oma”. Maar natuurlijk, want ook die handeling geschiedt met militaire precisie en zorgvuldigheid.

Respect en waardering voor al deze en andere collega’s. Ja, de krijgsmacht staat er als het nodig is maar ook als het niet op stel en sprong hoeft.

Ik wens u en de uwen: Gezond, veilig, vredig en voorspoedig 2021. Blijf alert en kritisch!

In ieder geval in deze editie van ACOM Journaal moet u het stellen zonder ‘Stoorzender’. In zijn plaats treedt ‘Mexicaanse hond’ weer aan, - een soortgelijke fading en ruis van het hifi geluid dat men u traditioneel voorschotelt. Daar gaat-ie dan!

‘Europa’ moet zijn verantwoordelijkheid nemen en een vitale rol spelen in het belang van zijn veiligheid en defensie. “De verslechterde veiligheidssituatie, de geopolitieke omstandigheden in combinatie met de coronacrisis vragen daarom. De bouwstenen voor een meer ambitieuze Defensiesamenwerking binnen de Europese Unie (EU) liggen klaar.”

Dit maakt de Nederlandse regering ons wijs in de evaluatie van het Gemeenschappelijk Veiligheids- en Defensiebeleid (GVDB) waarmee het, via de directie Internationaal Onderzoek en Beleidsevaluatie van het ministerie van Buitenlandse Zaken, onlangs op de proppen kwam.

Ik weet niet hoe het u vergaat maar hier krijg ik dus spontaan onbedaarlijke jeukaanvallen en andere fysieke ongemakken van. En dan minister Stef Blok (BuZa) die vervolgens in jaren ’80 jargon toetert: “We moeten het Gemeenschappelijk Veiligheids- en Defensiebeleid van de Europese Unie de komende jaren meer handen en voeten gaan geven.”

‘Handen en voeten’? Zorg maar eerst voor een ordentelijk torso dan kom je vanzelf wel bij die ‘handen en voeten’. Blok denkt dat we er wel komen met meer “defensiesamenwerking binnen de EU” en daarmee zouden we twee vliegen in één klap slaan omdat we dan ook “juist de NAVO” versterken.

Juist ja, voelt u de achterliggende denktrant? We zijn, politiek, nog te beroerd om serieus werk te maken van wat we in 2014 in Wales met veel aplomb hebben beloofd: “2% van het BBP” extra te steken in defensie. Een plechtige ‘papierenbelofte’ waarvan de verzilvering niet haalbaar blijkt. Sterker nog, de minister van Defensie Ank Bijleveld moest in juni jl. (met het schaamrood op de kaken?) in de Kamer toegeven dat “we 2024 niet gaan halen. Wanneer dan wel? Dat kan ik niet zeggen.”

Bijleveld wil nu gretig gebruikmaken van “het Europees Defensiefonds en de Permanente Gestructureerde Samenwerking om de belangrijkste militaire capaciteitstekorten weg te werken. (-) Uiteindelijk gaat het om een fair share bijdrage aan zowel de EU als de NAVO.”. Precies, de spijker op zijn kop mevrouw. ‘Put your money where your mouth is’, luidt het plastisch in (de Amerikaanse variant van) het Engels. Of, dichter bij huis, in Rotterdam en ommeland: ‘Geen woorden maar daden’.

Te vrezen valt met grote vreze dat het bij woorden die met groot gemak buitelen over ‘de wal der tanden’, zal blijven. De excellentie Blok toont zich daarin een grootmeester. “Om de veiligheid van Europa ook in de toekomst te garanderen, zijn grote investeringen nodig. Dat vraagt een langdurig politiek en budgettair commitment. Daar wil ik mij samen met de Minister van Defensie voor blijven inspannen.” Helaas moeten we ook nu weer vaststellen dat ‘het West-Europa van voor de val van De Muur’ zijn defensie niet op orde kan of wil brengen.

Tijdens het vragenuur in de Kamer op 2 juni jl. sprak het SGP-Kamerlid Stoffer ferm: “Met vrede en veiligheid valt niet te marchanderen.” Maar de houding van parlement en regering, ‘de politiek’ (zeker na de val van De Muur) geeft telkens blijk van het tegendeel.